Tàu container đóng vai trò thiết yếu trong kinh tế vận tải biển. Để làm việc một cách có hiệu quả trên tàu container và hiểu biết cách tác nghiêp container đòi hỏi sĩ quan boong và thủy thủ phải có đầy đủ kiến thức về container bao gồm ký hiệu, kích thước tiêu chuẩn và cách nhận biết vị trí của chúng trên tàu. Đặc biệt làm quen sơ đồ dãy (Bay Plan) để dễ dàng xác dịnh vị trí của container.
Container chuyên chở trên tàu biển có kích thước dài 20 ft (thuộc nhóm C) và 40 ft (thuộc nhón A). Tuy nhiên cũng có container dài 45 ft. Chiều cao nói chung từ 8 ft đến 8 feet 6 inch. Container HC có chiều cao 9 ft 6 inch. Chiều rộng của container được tiêu chuẩn hóa 8 ft.
Đi sâu vào chuyên chở container thì còn nhiều chuyện phải bàn. Ở đây chỉ giải đáp cách đánh số vị trí của mỗi container. Nếu bạn đang làm sĩ quan trên tàu container mà không biết tý kiến thức này thì mời bạn hãy …học lại.
Để thuận tiện cho công việc quản lý bằng công nghệ thông tin và để nhân viên/thuyền viên dễ nhận biết, tránh nhầm lẫn khi xếp và dỡ container, theo quy định trong văn kiện số N600 do Đại hội lần thứ mười ba của của Uỷ ban ISO/TC104 thông qua, mỗi container khi xếp lên tàu đều được gán cho một số hiệu chỉ rõ vị trí của nó trên tàu.
Cách đánh số theo quy định như sau, toạ độ của mỗi container trên tàu được biểu thị bằng 6 con số, hai số đầu là số DÃY (BAY) (có người gọi là khoang), hai số tiếp theo là số HÀNG (ROW), hai số cuối cùng là số LỚP (TIER). Mỗi nhóm hai số, nếu không đủ 10 thì thêm số “0” ở đầu. Cụ thể
1. Hai số đầu biểu thị số DÃY (Bay N0.)
Đây là toạ độ dọc (toạ độ X) của container. Các container 20 ft xếp thành dãy từ mũi tàu về phía lái tàu đánh số dãy bằng các số lẽ từ 01, 03, 05, 07,…,11, 13,…cho đến dãy cuối cùng, xem hình dưới đây.
Nếu theo chiều dọc có 2 vị trí container 20 ft được thay thế bởi
một container 40 ft thì container 40 ft được đánh số bằng số chẳn nằm giữa 2 số lẽ của hai container 20 ft mà nó thế chỗ. Ví dụ một container 40 ft thay thế vào chỗ hai container 20 ft số 03 và 05 thì nó mang số dãy là 04. Nghĩa là trên sơ đồ dãy xếp lẫn lộn contennờ 20 và 40 feet, thì các container 20 feet được đánh dấu bằng số lẽ các contennờ 40 feet đượck đánh số bằng số chẳn.
2. Hai số tiếp theo biểu thị số HÀNG (Row N0. hoặc Slot N0 )
Là toạ độ ngang (toạ độ Y) của container. Lấy đường giữa tàu làm đường cơ bản, các hàng từ đường cơ bản về bên phải biểu thị bằng các số lẽ 01, 03, 05,…; các hàng ở về bên trái biểu thị bằng các số chẳn 02, 04, 06,… .Nếu ngay trên đường cơ bản có một hàng container thì hàng đó mang số 00.
3. Hai số cuối cùng biểu thị số LỚP ( Tier N0.)
Lớp là toạ độ đứng ( toạ độ Z) của container. Trong hầm hàng bắt đầu tính từ lớp thấp nhất trong toàn bộ các hầm hàng, từ dưới lên trên, lần lược đánh số bằng các số chẳn 02, 04, 06,..( có số 0 ở đầu). Trên boong cũng bắt đầu tính từ lớp thấp nhất trên toàn mặt boong, từ dưới lên trên, lần lược đánh số bằng các số chẳn, thêm số 8 ở đầu là 82, 84, 86, 88, …
Như vậy, trên tàu, mỗi container đều tương ứng một vị trí toạ độ biểu thị bằng 6 chữ số. Nói cách khác, trong một phạm vi nhất định, mỗi một toạ độ gồm 6 chữ số chỉ một vị trí container xác định, duy nhất.
Trong ví dụ ở hình vẽ thứ nhất, container biểu thị bằng dấu chấm đen trong hình có vị trí với 6 số 130110, có nghĩa là container này ở DÃY 13, HÀNG SỐ 01, LỚP SỐ 10.
Một ví dụ khác , một container có vị trí “040382” có nghĩa là một container 40 ft dãy số 04, có toạ độ dọc nằm ở vị trí dãy thứ ba và thứ năm giành cho container 20 ft, tính từ mũi tàu; toạ độ ngang nằm bên phải mặt cắt giữa tàu ở vị trí hàng thứ hai mang số 03; toạ độ đứng là lớp thấp nhất trên mặt boong mang số 82.
SƠ ĐỒ DÃY CHẤT XẾP CONTAINER (BAY PLAN)
Để lập sơ đồ chất xếp container, đại phó phải lập sơ đồ dãy CONTAINER (thực tế việc này được thực hiện bởi cơ quan chuyên trách trên bờ thông qua phần mềm chuyên dụng, dại phó kiểm tra xác nhận) .
Như vậy SƠ ĐỒ DÃY (Bay Plan) chính là SƠ ĐỒ CHẤT XẾP CONTAINER CỦA TÀU (Container Stowage Plan). Hình tiếp theo sau cùng mô tả SƠ ĐỒ CHẤT XẾP CONTAINER cho một chuyến đi. Sau khi sơ đồ chất xếp chuẩn bị xong, nó được giao cho tàu để sĩ quan và thủy thủ giám sát việc chất xếp container lên tàu.
